Discrimineren helpt niet, bidden misschien wel!
Vandaag is de grote dag; Wilders staat in het beklaagdenbankje vanwege vermeende aanzetting tot haat en discriminatie van moslims. Ik benijd de rechters niet. Waar stopt vrije meningsuiting, waar begint aanzetting tot discriminatie en haat? Niet alleen in uitlatingen van mensen als Wilders over de Islam, maar ook de vreselijke verhalen rond misbruik in de R.K. kerk lijken kritiek op godsdiensten steeds meer te rechtvaardigen. Soms lijkt het echt maar het beste godsdiensten gewoon af te schaffen als niet langer van nu. Niet behorend bij de moderne, rationele eenentwintigste eeuw.
En dan kijk je naar het journaal. Mijnwerkers in Chili, komen na ruim twee maanden onder de grond te hebben opgesloten gezeten, eindelijk veilig weer boven. En wat doen ze? Ze bidden. Ze danken hun God voor hun redding. Dit zichtbare gebed is hoogst waarschijnlijk 'het topje van de ijsberg'. Al die vreselijke uren, dagen en weken zullen deze mijnwerkers met hun wanhoop gebeden hebben tot hun God.
Anders dan speculeren over de vraag of godsdienst al dan niet 'achterlijk' is, anders dan de vraag of godsdienst aanzet tot ideologisch getint geweld, is het aspect van troost en zingeving van godsdienst momenteel niet erg populair. Simpel gezegd, met zingeving is niet te 'scoren'. Zingeving is niet 'sexy'. Toch is het juist dit aspect van godsdienst dat het leven van miljarden mensen ondanks alle moeilijkheden dragelijk maakt. Gelovigen over de hele wereld vinden hoop en troost in hun relatie met God. De constatering dat religie van groot belang is voor veel mensen staat echter volkomen los van alle problemen die godsdienstige interpretaties met zich mee brengen.
Wanneer Geert Wilders door het uitoefenen van harde kritiek op de Islam de uitwassen van een godsdienst wil bestrijden heeft hij de wetenschap tegen. De harde uitspraken van Wilders over moslims en de Islam zetten gelovigen in de 'verdedigingsmodus'. Baanbrekend onderzoek van Festinger (cognitieve dissonantie) heeft geleerd dat vanuit deze 'verdedigingsmodus' de interne kritiek in de kiem wordt gesmoord. Dat is erg jammer, want te zeggen dat er voldoende ruimte is voor verbetering bij de interpretatie van de koran is een eufemisme.
De vraag of Wilders wel of niet strafbaar wordt geacht voor discriminatie en/of aanzetting tot haat is daarom niet zo heel belangrijk. Van belang is dat discrimineren en haatzaaien interne kritiek belemmeren of het nu van de rechter mag of niet.
Wat kunnen we 'profeetjes' als Geert Wilders dan wel aanraden? Zeker is dat harde kritiek en discriminatie moslima's niet vooruit zal helpen. Zij zouden het eens kunnen proberen met bidden. De godsdienstwetenschap geeft - ondanks verwoede pogingen - nog geen uitsluitsel over de werking. Wel geldt de uitspraak: ' baat het niet, schaadt het niet'. En juist dat kunnen we niet zeggen van de 'methode Wilders'.
Margreet van Schie MA Vergelijkende Godsdienstwetenschap christendom/islam Universiteit Leiden (Islam op de werkvloer)